Geschiedenis van Vauban in Veurne
Ooit stilgestaan bij het opvallend stervormig patroon van de waterwegen rondom Veurne? Dit is niet op een natuurlijke manier ontstaan, maar is het resultaat van de vestingwerken van Sébastien Le Prestre de Vauban (1633 - 1707). De geschiedenis van een stad speelt een belangrijke rol in hoe die er vandaag uitziet en voor Veurne is dit niet anders.
Het Vaubanpark, dat tegenwoordig een prachtige groene zone vormt, is één van de restanten die doen herinneren aan de stad Veurne van de 17de en begin 18de eeuw. Verschillende verdedigingswerken hebben Veurne in de loop der eeuwen omwald. Deze hebben elk hun sporen nagelaten in het stratenpatroon van de stad. De meest imposante versterking kwam er eind 17de eeuw wanneer Veurne werd opgenomen in de zogenaamde Pré Carré, een dubbele verdedigingslinie van 30 versterkte steden aan de nieuwe noordgrens van Frankrijk.
Veurne maakte deel uit van de eerste linie samen met steden als Duinkerke, Ieper en Rijsel. Reeds in 1646 kwam Veurne in handen van de Fransen. De bezetters van de stad wisselden in de jaren daarna echter regelmatig, waardoor pas vanaf 1692 werd overgegaan tot de vernieuwing van de stadsversterking naar ontwerp van de Franse vestingbouwer Vauban. Die versterking bestond uit structuren van onder andere bastions, ravelijnen, grachten en schansen. Deze stadsversterkingen werden in 1783 volledig gesloopt onder de Oostenrijkse Keizer Jozef II. Het enige overgebleven restant van de vestingwerken van Vauban is hierdoor het stervormige patroon van het Kanaal Nieuwpoort-Duinkerke ten zuiden van Veurne.
Het Vaubanpark heden
Vandaag vormt de Vaubansite, ten westen van de stadskern, een plek waar sport, spel, rust, natuur en historiek samenkomen. Binnen het Europees project “Groene Wig” is in Veurne een groene zone ingericht die bestaat uit het Sint-Walburgapark en het Vaubanpark. In beide stadsparken staan de geschiedenis en een natuurlijke groene omgeving centraal. Ondanks het verdwijnen van de Vaubanvesting wordt in het Vaubanpark het verleden terug tastbaar. Neem dit maar letterlijk, want in het park vormen de heuvels en waterpartijen de aanzet tot wat ooit de grachten en schansen van de Vaubanvesting vormden. De natuurlijke omgeving, het speels karakter en bovenal een dikke knipoog naar het verleden zijn kenmerkend voor het Vaubanpark. Klim en klauter, rust en geniet, ren en spring of wandel en picknick op een stuk geschiedenis van de stad.
Vauban II en Marchand
Het Vaubanpark werd geopend in 2015. Bij de aanleg werd gekozen voor een natuurlijke omgeving, gericht op activiteit. Ditzelfde patroon is doorgetrokken in de uitbreiding van het park met Vauban II. Het bestaande wandel- en fietspad is verlengd en de toevoegingen van verschillende speelse zitbanken en groenzones creëren uitstekende locaties voor een deugddoend rustmoment of een heerlijke picknick. Beide parken vormen zo een aaneensluitend geheel waar sport, spel, rust en natuur vlakbij zijn voor alle inwoners en bezoekers van Veurne.
Op deze manier krijgt een geschiedkundige site een nieuwe, actieve en hedendaagse invulling. Dat we hier heerlijk kunnen verpozen en picknicken op de speelse banken, hebben we onder andere te danken aan het echtpaar Marchand. Wijlen Cyriel Marchand (1927-2021) bekleedde in zijn leven verscheidene politieke ambten, waaronder burgemeester van Veurne in de periode van 1986 tot 1998.
Kunst in het Vaubanpark
Dezelfde connectie van het heden met het verleden die zo kenmerkend is voor het Vaubanpark is verwerkt in de kunst die er aanwezig. In het park kom je een creatie tegen van kunstenaar Francesco Fransera. Deze Belgische kunstenaar combineert kunst, architectuur en wetenschap in zijn werk. Dit resulteert in het kunstwerk dat de naam ‘Out of (H)arms Way’ draagt.
Het beeldhouwwerk sluit perfect aan bij zijn omgeving. Door zijn plaatsing over het wandelpad wordt als het ware een toegangspoort tot het Vaubanpark gecreëerd. Het vormt een portaal tot een wereld waar historiek, rust en plezier samenkomen in een natuurlijk decor. De nauwe kant van het werk, afgewerkt in lood, verwijst naar het wapengebruik. Denk aan de loop van een geweer. Terwijl de openwaaiende houtstructuur betrekking heeft op vrijheid en biodiversiteit.
Daarnaast heeft het werk een dubbele betekenis, dat enerzijds staat voor ‘Weg met de wapens’ en anderzijds voor ‘Geborgenheid’. Dergelijke thema’s van oorlog en vrede, evenals onzekerheid en onvolmaaktheid passen volledig binnen de historiek van het park. De plaats die militaire versterking en ontmanteling heeft gekend, vormt nu een ruimte voor vrije natuur en ontspanning.
Groen en biodiversiteit in het Vaubanpark
Niet alleen voor mensen vormt het Vaubanpark een hemelse plek om even te verpozen, ook de diverse fauna en flora voelen zich hier in hun nopjes. Het overduidelijke bewijs wordt daarvan geleverd door de bloeiende biodiversiteit die er te vinden is. Het is geen strak afgelijnd en rigoureus onderhouden park. Haar charme straalt net uit van haar haast verwilderde uitzicht. Deze ontstaat door de keuze voor ecologisch onderhoud van de beplanting en een beheer van verarming. Bijgevolg is er geen bemesting en krijgt de natuur nagenoeg vrij spel om uit te groeien en zich uit te zaaien. Een uitgedacht maairegime bevorderd de variatie in fauna en flora. Slechts tweemaal per jaar wordt gesnoeid ter ondersteuning van de natuur. Door de bloemrijke graslanden afwisselend te maaien wordt er steeds een leefgebied behouden voor de dieren en insecten terwijl de graslanden tegelijk verjongd worden en bloei gestimuleerd wordt.
De diversiteit aan beplanting, gevormd door de aanwezigheid van diverse groenzones bestaand uit bloemrijke graslanden, waterpartijen en boom - en struikaanplantingen, creëren de ideale habitat voor heel wat soorten. Groene kikkers, libellen, sprinkhanen, kevers en bijen worden allen verleid en aangetrokken om zich te settelen in het Vaubanpark. Ook vlinders voelen zich er alvast helemaal thuis! Naast de algemene vlindersoorten zijn ook al meer unieke soorten waargenomen, waaronder het bruin blauwtje, oranje luzernevlinder en de bedreigde argusvlinder. Tot ieders verbazing is zelfs meermaals een kaasjeskruiddikkopje waargenomen. Dit voor het eerst in het westen van België. Andere gespotte vlindersoorten zijn: icarusblauwtje, kleine vuurvlinder, hooibeestje, atalanta, dagpauwoog, landkaartje, gehakkelde aurelia en de distelvlinder.
Natuurlijk valt het Vaubanpark evenzeer in de smaak bij honing- en solitaire bijen. Deze kleine insecten worden volop welkom geheten in het bijenhotel en de bijenhal. Dit werpt zijn vruchten af, want je kan je er onder andere de klimopbij spotten. De ongerepte inrichting van alle groen en waterpartijen trekken tevens grotere dieren aan. Vogelsoorten als de vink, merel, spreeuw, blauwe reiger, mezensoorten zijn er allen waar te nemen, en met wat geluk kan je zelfs een ijsvogel spotten aan het water. Eveneens egels en de zeldzame eikelmuis vinden hun stek in het Vaubanpark.